Van Van Doğal Güzellikleri

Van ili 3000 m. yüksekliği olan
volkanik dağlarla çevrilidir. Van gölü bu volkanik alanın ortasında bir
çöküntü havzasıdır. İl topraklarının % 53’ü dağlarla, %33’ü platolarla,
% 14’ü ovalarla çevrilidir.

Dağlar

Van
yöresinin %53’ünü kaplayan dağlar çeşitli jeolojik dönemlerde kıvrılma
ve kırılmalar sonucunda oluşmuştur. Bunların başında ilin kuzey
kesiminde, dorukları il sınırları dışında kalan Aladağ (3255) ve
Tendürek Dağı (3542) bulunmaktadır. Bunlardan Tendürek Dağı'nın
doğusunda İran sınırına kadar uzanan dağ sıraları bulunmaktadır. Bu
dağların yüksekliği 2600–2900 m.ye ulaşmaktadır. Bu dağların belli
başlı yükseltiler; Dumanlıdağ, Elegen Dağları, Kırklar Dağı, Tavur Dağı
ve Kotur Tepesi'dir. Bu dağlar arasındaki Bendimahi Havzası ile Karasu
havzası yakınında kuzeyde, Alikelle Dağı (2850 m.) yer almakta olup
dağın uzantıları Abaza düzlüğüne kadar inmektedir. Buradaki en yüksek
dağ Pirreşit Dağı'dır (3200 m.). Bu dağ sıralarını sırasıyla Manda dağı
(3020 m), İsabey Dağı (3000) izlemektedir. Bunlar düzenli bir sırt
halinde güneybatı yönüne uzanarak Karasu Vadisi ile Van Gölü arasında,
Şoli Dağı (2900 m.) ile devam eder.

İl alanındaki yükseltiler
güneydoğuya gittikçe artar ve düzgün sıra dağlara dönüşür. Bu sıra
dağların en önemlileri; Ahlat Dağı (2810m) ve Korahal Dağı (2700m) dır.
Tendürek Dağı'nın uzantısı olan sınır dağları, Gündizin Dağı (3100m),
Koçalan Dağı, Bilecik dağı, Melek Dağı yörenin belli başlı dağlarıdır.
Kesiş gölünün bazı kesimlerinde başlayan dağlar arasında Şuşanıs Dağı
(2750m), Narkut Dağı (2800m), İspiriz Dağı (3688m) bulunmaktadır. İlin
güney kesiminde ise, Güneydoğu Torosların uzantısı Kavuşahap Dağları
yer almıştır. Gökdağ (3604 m.), Müküs Dağı (3414 m.) Arnos Dağı (3547
m.), Artos Dağı (3537 m.) da buradaki diğer önemli yükseltilerdir.


Plato, Yayla ve Ovalar

Van
il topraklarının %33’ü plato, ova ve yaylalarla kaplanmıştır. Bu
alanlar III. Zamanda ortaya çıkan yükselmeler sonunda meydana
gelmiştir. Volkanik olan bu alanların toprakları kireçli ve killidir.
Bunarın belli başlıları Norduz Yaylası, kuzeyde Çaldıran İlçesinde
Abaza Düzü, Sultan Gölü çukurluğunun batısındaki yaylalar, Ahlat
Dağında Erçek Gölünün kuzeyindeki yaylalar ile güneydoğusunda Hoşap
Suyu çevresinde uzanan geniş yaylalardır.

İl alanının %13,7
sini kaplayan başlıca ovalardan Van Ovası, Karasu Hoşap Suyu arasında
150 km'lik bir alanı kaplamaktadır. Van Gölü’nün kuzeyindeki Erciş
Ovası 150 km lik bir alanı kaplamaktadır. Gürpınar’da Hoşap Ovası deniz
seviyesinden 2.400 yükseklikte, 180 km2’lik bir alanı kaplamaktadır.

Muradiye
ilçesindeki Muradiye Ovası deniz seviyesinden 2000 m. yükseklikte, 525
km alana yayılmıştır. Ayrıca Tarhani Düzü 50 km2, Noşar Düzü 80 km2,
deniz seviyesinden 2.100 m. yükseklikte Saray Ovası 45 km2’lik alana
yayılmış olup, ilin en verimli topraklarıdır. Bunun yanı sıra Karakallı
ve Ercek Düzleri de ilin diğer düzlük alanlarıdır.


Akarsular

Van Havzası dışında kalan alanlarda çok sayıda küçük akarsı bulunmaktadır. Ancak bu akarsular yaz aylarında kurumaktadır.










Ben-i Mahi Suyu

Van
Gölü Havzasının en büyük akarsuyu olan Bend-i Mahi Suyu ilin
kuzeyindeki Aladağ ile Tendürek Dağı arasında çeşitli kolların
birleşmesinden meydana gelmiştir. Tendürek Dağı’nın güneybatısındaki
Sarıgöl ve Kaz Gölünden çıkan bu akarsu sık sık yön değiştirir ve
Çaldıran Ovasını suladıktan sonra Yağlıdere ile birleşir ve Göndürme
Boğazını aşmaktadır. Bundan sonra Muradiye Ovasını sular ve Van Gölünün
kuzeyine dökülür. Bu akarsuyun uzunluğu 90 km.dir.


Hoşap Suyu (Güzelsu)

Başkale
ile İspiriz Dağları ile Norduz Yaylasından kaynaklanan Hoşap Suyu,
Koçkıran, Gelispiri ve Geleriş Dağlarından doğan çok sayıdaki derelerle
beslenir. Derin bir vadiden doğu ve batı yönünde akar, Hoşap Ovası’nı
suladıktan sonra Zernek Boğazına girer. Bunun ardından Havasor
Ovasından geçerek Van Gölüne dökülür. Bu akarsuyun uzunluğu 130 km.dir.



Karasu

Özalp ilçesinin kuzeyindeki
dağlardan doğan Karasu 130 km. uzunluğundadır. Çevresindeki yüksek
dağlardan inen küçük akarsularla beslendikten sonra derin bir vadiyi
aşar, Akbulak Düzlüğüne girer. Bu arada Erçek gölüne yaklaşır Timar
Ovasından sonra Van Gölüne dökülür.


Memedik Çayı

Özalp
ilçesindeki çok sayıdaki akarsuların Saray Düzlüğünde toplanmasından
oluşan Memedik Çayı doğu batı yönünde akar. Memedik Boğazını geçtikten
sonra Erçek Ovasını aşar ve Erçek Gölüne dökülür. Bu akarsu 60 km.
uzunluğundadır.


Zilan Deresi

Aladağ’ın
kollarından beslenen Zilan deresi kuzey-güney yönünde akarak doğudan
Hacıdiri Deresini sularına katar ve sarp bir vadi içerisinden geçer.
Bundan sonra genişler, Erçis Ovasını geçtikten sonra Van Gölüne
dökülür.

Van il toprakları içerisinde bu akarsulardan başka
Deliçay, İrşat Çayı, Kırkgeçit Deresi, Çığlı Suyu ile Çatak Suyu
bulunmaktadır.


Göller

Van da çok sayıda göl bulunmaktadır. Bunların başında Van Gölü ile Erçek Gölü gelmektedir.


Van Gölü

Van
Gölü, Türkiye’nin en büyük, Avrupa’nın beşinci büyük gölüdür. Gölün
yüzölçümü 3764 km² olup derinliği bazı yerlerde 100 metreyi
geçmektedir. Uzunluğu 125 km., genişliği 65 km. aşar. Deniz
seviyesinden yüksekliği 1646 m.dir. Büyüklüğünden ötürü de halkı
tarafından “Van Denizi” diye anılır.

Tarihi Çağlarda Urartular
göle dalgalarından ötürü “Dalgalı Deniz” ismini yakıştırmışlardır.
Malazgirt Savaşı’ndan sonra Selçuklular gölün çevresinde
yerleşmişlerdir. Mezopotamyalılar göle “Nayri Denizi” ismini
vermişlerdir. Bununla beraber bazı kaynaklarda Küçük Deniz, Ahlat
Deryası, Deryaço gibi isimlere de rastlanmıştır. Göl çevresinde Ahlat
Sazlıkları, Dönemeç Deltası, Karasu deltası, Bendimahi Deltası
bulunmaktadır. Aynı zamanda bu bölge yakınındaki Nurşun Gölü ile
birlikte göçmen kuşların konakladığı bir alandır.

Nemrut
Dağı’ndan çıkan lavların jeolojik devirlerde setler oluşturması sonucu
meydana gelen gölün üzerinde Akdamar Adası, Çarpanak Adası, Adır Adası
gibi adalar bulunmaktadır. Suyu tuzlu 1000/ 210 sodalıdır. Bu nedenle
de göl sularında temizlik malzemeleri kullanılmadan her türlü çamaşır
yıkanabilmektedir. Ayrıca gölün tuz oranı % 0.19 dır. Yapılan
araştırmalara göre göl suyunun deri ve cilt hastalıklarına iyi geldiği
bilinmektedir. Gölün en büyük özelliği değişik mevsimlerde değişik
zamanlarda farklı renklerde görünmesidir. Gölün iki yakasındaki Van ile
Tatvan arasında yük vagonlarını taşıyan feribotlar çalışmaktadır.
Ayrıca Gevaş iskelesinden Akdamar Adası’na dolmuş motorları
çalışmaktadır.

Van sazlığında kuluçkaya yatan yaz ördeği,
gölün batısındaki yarımadada üreyen toy, adalarda kuluçkaya yatan Van
Gölü martısı ile Van Gölü'ne özgü bir balık türü olan ve planktonlarla
beslenen inci kefali (Chalcalburnus tarichi), Van Gölü'nün başlıca
doğal özellikleridir. Mayıs ve Haziran aylarında yaklaşık 15.000 ton
avlanan inci kefali lezzeti ve ekonomik değeri yönünden önemli bir
besin kaynağıdır. Gölün sularının sodalı oluşu inci kefali dışında
başka balıkların burada yaşamasına olanak vermemektedir.

Göl
içerisinde bulunan Akdamar Adası’nın bir de öyküsü vardır. Buna göre
devrin baş keşişinin Tamara isimli çok güzel bir kızı varmış. Bu kız,
Gevaş'ta yaşayan bir delikanlıya âşık olmuştur. Bu genç her gece
Tamara'ya ulaşmak için gölü yüzerek geçer, kıyıda elindeki ışıkla da
Tamara onu beklemiş. Ancak bu gizli buluşmalardan haberdar olan baş
keşiş, fırtınalı bir gecede elinde mumla kıyıya inmiş. Işığın yerini
sürekli değiştirerek gencin gücünü yitirmesine neden olmuş. Genç “Ah
Tamara, ah Tamara” diyerek Van Gölü’nün sularında boğulmuştur. Ah
Tamara, Ah Tamara sözcükleri zamanla Ahtamar veya Akdamar biçimine
dönüşmüştür.

Van Gölü'nde bir canavar olduğu konusunda 1997
yılında bazı iddialar ortaya atılmış, toplumun dikkati bu yöne
çekilmiştir. Bu canavarın 8- 10 m. boyunda, ses çıkaran, insanlara
zarar vermeyen, kahverengi-siyah arasında bir yaratık olduğu
söylentisi, uzun yıllar gizemini korumuştur. Van halkı tarafından
“Canavan”, “Cano” gibi isimlerle sevimli hale getirilen bu canavarla
ilgili olarak Cambridge Üniversitesi'nden dünyaca ünlü su altı biyologu
Jacques Cousteau gölde bir araştırma yapmak üzere Van'a gelmiş, bundan
sonra da göl turizm yönünden önem kazanmıştır. Sonunda bu olay, Van’ın
gelişmekte olan bir yöre olduğuna ve yöre halkının turizmi canlandırmak
amacıyla böyle bir hikâyeye başvurduğuna bağlanmıştır.


Erçek Gölü

Van
Gölü’nden sonra ilin ikinci büyük gölü olan Erçek Gölü Van Gölü’nün
doğusunda, IV. Zamanda oluşmuş, lav kümelerinin yığılmasından meydana
gelmiştir. Van Gölü’nden bir eşikle ayrılan bu göl bir çöküntü havzası
içerisindedir. Kuzeydoğusunda Şeyh Zengi Ovası, güneyinde Irgat dağı
ile çevrilidir. Deniz seviyesinden yüksekliği 1.803 m dir.

Bu gölün de suları sodalı ve tuzludur.

Van
ilindeki belli başlı bu iki gölden başka İran sınırı yakınında Kaz Gölü
ve onun batısında Sor Gölü, kuzeyinde Engiz Gölü ve Hasan Timuran Gölü
bulunmaktadır. Bunların yanı sıra Akgöl, Sultan (Süphan) Gölü, ilin
kuzeyinde Kavak Dağı eteğinde Hıdırmenteş Gölü, Tendürek Dağı eteğinde
Sarı Göl vardır. Ayrıca Kuh, Kozan ve Erek dağları arasındaki vadide
vadi ağzının kapatılmasıyla oluşturulan, yapay bir göl olan Keşiş Gölü
bulunmaktadır. Keşiş Gölünün kuzeyinde Irgat Dağı eteğinde İmaris Gölü
ile Çengi Gölü il topraklarındaki diğer küçük göllerdir.



İçmeler ve Kaplıcalar

Van
ili yeraltı su kaynakları yönünden oldukça zengin kaynaklara sahiptir.
İlin büyük bir kesiminde maden suları ile kaplıcalar bulunmaktadır.


Akbaş Köyü Madensuyu (Erciş)

Van
ili Erciş ilçesinde, Akbaş Köyü’nde bulunan Akbaş Kaplıcasının
sıcaklığı 19 derecedir. Bu maden suyundan aynı zamanda banyo yoluyla da
yararlanılmaktadır.


Aşağı Şerefhane Maden Suyu (Muradiye)

Van
ili Muradiye ilçesinde Çaldıran ile Muradiye arasında bulunan bu suyun
sıcaklığı 10 C olup, debisi 0.05 lt/sn. dir. Bu maden suyu sindirim,
böbrek ve bağırsak hastalıklarına iyi gelmektedir.


Bolbülük Maden Suyu (Özalp)

Van
ili Özalp ilçesinde bulunan bu maden suyunun sıcaklığı 12,5 derecedir.
Saniyede 8,5 litre kaynamaktadır. Bu su da sindirim, bağırsak ve böbrek
hastalıklarına iyi gelmektedir.


Hozi Maden Suyu (Başkale)

Van
ili Başkale ilçesinde bulunan Hozi Maden Suyunun sıcaklığı 13,5 derece,
debisi de 0.09 lt/sn. dir. Bu maden suyu da sindirim, bağırsak ve
böbrek hastalıklarına iyi gelmektedir.


Kanlıbudak Maden Suyu (Başkale)

Van ili Başkale ilçesinde bulunan bu maden suyunun sıcaklığı 14 derece olup, saniyede 0,5 lt. kaynamaktadır.


Zereni Kaplıcası (Başkale)

Van ili Başkale ilçesinde bulunan bu kaplıcanın suyu 55 derece sıcaklıktadır. Saniyede 1 litre kaynamaktadır.


Hasanabdaz Kaplıcası (Erciş)

Van
ili Erciş ilçesi Deliçay’da bulunan bu kaplıcanın suyunun sıcaklığı 68
derecedir. Kaplıca suyu saniyede 2 litre kaynamaktadır.


Yoldüştü Köyü Maden Suyu (Gürpınar)

Van ili Gürpınar ilçesi Yoldüştü Köyü’nde bulunan bu maden suyunun sıcaklığı 10 derecedir. Saniyede 0,7 litre kaynamaktadır.


Derviş Kaplıcası (Muradiye)

Van
ili Muradiye ilçesi Çaldıran’da bulunan bu kaplıcanın suyunun sıcaklığı
36 derecedir. Kaplıca suyu saniyede 0,05 litre kaynamaktadır. Çeşitli
hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır.


Dergezin Kaplıcası (Muradiye)

Van ili Muradiye ilçesi Çaldıran’da bulunan bu kaplıcanın suyunun sıcaklığı 36 derece olup, debisi 5 lt/sn. dir.


Mesire Yerleri

Amik Gölü Mesire Yeri

Van-Erciş
karayolunda, Amik Gölü kıyısında bulunan bu mesire yeri meyve bahçeleri
ve göl kıyısındaki doğal plajları ile tanınmıştır. Yaz aylarında ilin
önemli bir mesire yeridir.


Çatak Mesire Yeri

Van
ili Çatak ilçesinde bulunan bu mesire yeri iki çayın birleştiği bir
vadide yer almaktadır. Çevresi ormanlık olup, Çatak Gölü alabalığı ile
ün yapmıştır. Aynı zamanda çevresinde dağ keçisi, tilki, tavşan ve
keklik gibi av hayvanları yaşamaktadır.










Erek Vadisi Mesire Yeri

Van
Erek Vadisi yamaçlarında bulunan bu mesire yeri zengin bir doğaya
sahiptir. İl merkezinden buraya günü birlik gelenler bulunmaktadır.
Çevresi av turizmi yönünden önemlidir.


Horhor Bulağı Mesire Yeri

İl merkezinde, Van Kalesi’nin kuzeybatısında bulunan bu mesire yeri kaynak suları ile de ün yapmıştır.


Edremit Mesire Yeri

Van ili Edremit ilçesinde, Van’a 20 km. uzaklıktaki bu mesire yeri doğal plajları ve bitki örtüsü ile tanınmıştır.


Ganiyisippi Şelalesi

Van
il merkezine 60 km. uzaklıkta, Van-Çatak karayolu üzerinde, Çatak
ilçesine 5 km. uzaklıkta bulunan bu şelalenin çevresinden mesire yeri
olarak yararlanılmaktadır. Şelalenin çevresinde alabalık tesisleri
bulunmaktadır. Şelale kayalıklardan, 100 m. yükseklikten dökülmektedir.
Şelalenin suları Nisan ayı sonlarında çok gür olarak akar, yaz
aylarının sonlarına doğru da azalmaktadır.









Muradiye Şelalesi

Van
ili Muradiye ilçesine 10 km. uzaklıkta Bend-i Mahi Çayı üzerindeki bu
şelale derin bir vadi içerisinden, 10–20 m. yukarıdan aşağıya
dökülmektedir. Çevresinden mesire yeri olarak yararlanılmaktadır.
Buradaki asma köprüsü ile de ün yapmıştır.












Van Peri Bacaları (Vanadokya) (Başkale)

Van
ili Başkale ilçesi Yavuzlar Köyü’nde bulunan ve Kapadokya yöresindeki
peri bacaları ile oluşum yönünden benzerlik gösteren peri bacalarının
bulunduğu alan Vanadokya olarak anılmaktadır.

Buradaki
volkanik Yiğit Dağı’nın püskürttüğü kayaçların aşınmaları sonucunda bu
oluşumlar meydana gelmiştir. Günümüzde kendi haline terk edilmiş olan
bu oluşumların doğal park ilan edilmesi ve koruma altına alınması
yerinde olacaktır.