Van Van Köprüleri

Hoşap (Evliya Bey) Köprüsü (Gürpınar)

Van
ili Gürpınar ilçesinde, Van-Hakkari karayolunda, Hoşap Suyu üzerinde
bulunan bu köprünün üzerindeki kitabelerden öğrenildiğine göre h.1082
(1671) yılında Hoşap Beylerinden Evliya Bey tarafından yaptırılmıştır.
Köprünün mansap tarafındaki kemer gözleri arasında Türkçe, Arapça ve
Farsça olarak yedişer satır halinde, sülüs yazılı iki kitabe
bulunmaktadır. Kitabelerin mealen anlamları şöyledir:

“Halid nesiinden Zeynel oğlu Evliya
Dosdoğru bir yol yaptı
Evliyaya emir vardı ezelden
Allah'dan başka ilah olmadığına şahadet ederim
Yollar tertip üzere yapıtsın diye
İnşa tarihin! bir eksik dedi.
Hazihu cisrun benaha Evliya 1082”.

“Zeynel evlatlarından Emir Evliya
Bu köprüyü böyle benzersiz yaptı
Ve yine Hz.Muhammed’in Allah'ın resulü olduğuna şahadet ederim.
Köprüyü Zeynel oğlu Evliya yaptırdı.
Melek semada onun tarihi için
Onun için dedi: Cae Hayrun Kebir 1082”.

Kuzey-güney
yönünde uzanan bu köprü kesme taştan yapılmış olup, üç gözden meydana
gelmiştir. Bu gözlerden ortadaki diğerlerine göre daha büyük
tutulmuştur. Köprü 32.00 m. uzunluğunda, 5.10 m. genişliğinde olup, en
büyük kemer açıklığı 7.50 m. dir. Köprüde açık ve koyu olmak üzere iki
ayrı türde taş kullanılmıştır. Köprünün memba tarafı daha sade bir
görünüşte olmasına rağmen diğer tarafta üçgen prizma şeklinde
selyaranlar vardır. Bu selyaranlar üzerinde daha sonra kapatılmış olan
küçük pencereler bulunmaktadır. Bu pencereler köprü içerisindeki
odacıkların varlığını göstermektedir.

Köprü günümüze iyi bir durumda gelmiş olup, halen kullanılmaktadır.


Bend-i Mahi Köprüsü (Erciş)

Van
ili Erciş ilçesinde, Eski Erciş-Muradiye kavşağında, Bend-i Mahi Çayı
üzerinde bulunan bu köprünün kitabesi bulunmadığından yapım tarihi
kesinlik kazanamamıştır. Ancak köprünün yapımında kullanılan devşirme
taşlar arasında 1241 tarihli yazılı bir taş bulunmuştur. Buna
dayanılarak ve köprünün mimari yapısı da göz önüne alınınca XIII.
Yüzyılda, Selçuklular tarafından yapıldığı sanılmaktadır.

Anadolu’da
günümüze gelen en eski Selçuklu köprülerinden biri olan bu yapı çeşitli
dönemlerde yapılan onarımlarla özelliğini büyük ölçüde yitirmiştir.

Yapımında
kesme ve moloz taşların yanı sıra devşirme parçalara da yer
verilmiştir. Köprünün uzunluğu 62 m. dir. Sivri kemerli iki gözden
meydana gelmiştir. Köprü kemerlerinde ve iki kemer arasında iki renkli
düzgün kesme taş kaplamalar kullanılmıştır. Bunlar orijinal olarak
günümüze kadar gelebilmiştir. Bunun dışındaki moloz taş bölümler daha
geç dönemlerde buraya eklenmiştir.

Günümüzde köprünün yakınında yeni asfalt yolu yapılmasından sonra kendi haline terk edilmiştir.


Hurkan Köprüsü (Çatak)

Van
ili Çatak ilçesi yakınlarında, Narlı-Çatak yol ayrımında, Çatak Suyu
üzerinde bulunan bu köprünün ne zaman ve kimin tarafından yaptırıldığı
bilinmemektedir. Yapı üslubundan XVII.-XVIII yüzyıllarda, Osmanlı
döneminde yapıldığı sanılmaktadır. Köprü 1988 yılında onarılmış ve iyi
bir durumda günümüze gelebilmiştir.

Kesme ve moloz taştan
yapılmış olan köprü, kuzeydoğu-güneybatı yönünde hafif sivri kemerli,
tek gözlü olarak uzanmaktadır. Taş örgünün yanı sıra tuğlaya da geniş
yer verilmiştir. Onarım sonrası günümüze gelebilen tuğla bölümler
orijinaldir. Köprünün korkulukları Ahlat taşından yapılmış olup, kemer
gözü ile korkuluk arasındaki duvarlar moloz taşlardan yapılmıştır.

Köprünün
kuzeydoğu tarafında küçük bir odacık bulunmaktadır. Sığınma odacığı
olarak nitelenen bu bölüm günümüze iyi durumda gelebilmiştir. Köprü
halen kullanılmaktadır.


Zeril Köprüsü (Çatak)

Van
ili Çatak ilçe merkezine 10 km. uzaklıkta bulunan bu köprü Zeril Suyu
üzerindedir. Derin bir vadi içerisindeki köprünün kitabesi günümüze
gelemediğinden yapım tarihi bilinmemektedir. Büyük olasılıkla da Hurkan
Köprüsü ile birlikte XVII.-XVIII yüzyıllarda, Osmanlı döneminde
yapıldığı sanılmaktadır.

Köprü kesme taştan tek gözlüdür. Vadi
içerisinde olduğundan da dik kemerin iki yanına doğru alçalmaktadır.
Yapımında kısmen Ahlat taşı ile kaplanmış, 1988 yılında onarılmış ve
yalnızca Ahlat taşı ile kaplanan beden duvarları ile korkulukları
günümüze iyi bir durumda gelebilmiştir.