Edebiyat

Salı Kas. 18, 2008 4:14 am

Ağrı
edebiyatı İl’e adını veren Ağrı dağı ve çevresinin çarpıcı tabiat görünümleriyle
yansır.Edebiyat ürünlerinin pek çoğunda onun adına rastlamak mümkündür.

Ağrı ile ilgili ilk efsane Adem ile Havva’dan başlar.Söylendiğine göre:
Allahın yarattığı ilk insanlar olan Adem ile Havva Cennet’ten kovulmadan önce
Ağrı dağının kuzeyinde Aras nehri kıyısında yaşamışlardır. Havva anamız yasak
meyveyi yemeden önce Adem babamızla Ağrı dağı yöresindeki Cennet’te mutlu bir
hayat sürüyorlarmış.

Diğer bir rivayet de şöyledir:
Adem ile Havva, Cennet’te şeytanın sözü ile yasak meyvayı yiyip kovulduktan
sonra, Ağrı dağının güneyindeki Erem (İrem) bahçelerine inmişler.İnsan nesli
buralarda çoğalıp yeryüzüne dağılmış.”

Tevrat ve İncilde anlatılan Nuh Tufanı’nda adı geçen ararat dağının Ağrı dağı
olduğu üzerinde en çok gayri müslümler durmuşlardır.Kuran-ı Kerim’in Hüd,Kamer
ve Mü’minun sürelerinde anlatılan Nuh Tufanı’nın özellikle Hüd suresinin
44.ayetinde adı geçen ve Hazreti Nuh’un gemisini demirlediği dağın Ağrı dağı
olduğu iddia edilmektedir.Böylece Ağrı dağı yüzyıllardan beri dini
yorumlara,mitoloji ve efsanelere konu olagelmiş, edebiyat ürünlerinde
canlandırılmıştır.

Aşık Kerem,Erncişli Emrah, Karacaoğlan Ağrı için güzel şiirler
söylemişlerdir.
Anadoluda çok sevilen Kerem ile Aslı hikayesi’nin bir bölümü Ağrı’da geçer;
dumanda yolunu şaşıran Kerem, türkü ile ağrı dağından yol ister, birdenbire
murat suyu karşısına çıkıp ta önünü kestiğinde ondanda geçit vermesini talep
eder. Eski Doğubayazıt’ta geçen bölümü şöyledir.

Aslı’nın peşinde diyar diyar gezen Kerem, onun izini bir gün Bayazıt’ta bulur.
Aslı Keşiş’in Bahçesinde saklanmıştır.Kerem bir yolunu bulup keşişin karısı ile
görüşür, Kerem Aslı ile konuşabilmek için keşişin karısının ileri sürdüğü
teklifleri kabul eder. Aslının yüzünü görebilmek , onunla konuşabilmek için 32
dişini sırayla çektirir. Sonradan elini sürdüğünde tüm dişleri eskisi gibi olur.

Başka bir
anlatım:
Keşiş’in bağında Aslı ile Kerem buluşur.Fakat kızın üzerinde sihirli bir entari
vardır.Kerem türkü söyledikçe, düğümlerden biri açılırken, diğeri kapanmaktadır.
Aynı durum sabaha kadar devam eder. Sonunda Kerem öyle bir ah çeker ki, ağzından
çıkan alevle tutuşup yanar. Bu külün başında günlerce bekleyen Aslı, külü saçı
ile süpürürken tutuşur, o da yanar. Külleri birbirine karışır.